تأملی بر پخش مکرّر موزیک ویدئوهای خوانندگان مجاز از شبکه های ماهواره ای

تأملی بر پخش مکرّر موزیک ویدئوهای خوانندگان مجاز از شبکه های ماهواره ای غیرمجاز؛

آیا پای «انتخابات» در میان است؟!

موسیقی 2002 – علیرضا بهمیاری: بیش از یک سال است که موزیک ویدئوهای خوانندگان مجاز - اغلب پاپ - به شکل تدریجی از برخی شبکه های ماهواره ای فارسی زبان به روی آنتن می رود و این امر طیّ ماه های اخیر به رویّه ای معمول مبدّل شده است. اتّفاق رخ داده در حالی است که بارها طیّ 15 سال اخیر شماری از خوانندگان مجاز به دلیل پخش موزیک ویدئوهایشان از شبکه های غیرمجاز خارج نشین، دچار ممنوعیّت های بعضا طولانی مدّت شده اند و اینکه چرا به یک باره تعداد زیادی از خوانندگان دوباره به این گونه شبکه ها ملحق شده اند، پرسش برانگیز است.

به گزارش موسیقی 2002، در حال حاضر تلویزیون های فارسی زبان ماهواره ای غیرمجاز ویژه موسیقی شامل «پی ام سی»، «میفا»، «گالا» و «رادیو جوان» چهار شبکۀ اصلی هستند که به صورت پررنگ موزیک ویدئوهای خوانندگان مجاز را با کیفیّت اصل پخش می کنند. آثاری که کاملا مشخص و روشن است که از طریق و با رضایت کامل خوانندگان در اختیار این شبکه ها قرار گرفته و ادّعای احتمالی اینکه شبکه ها سرخود و بدون اجازه مبادرت به پخش می کنند کاملا مضحک و جعلی است. حتّی برخی خوانندگان بر طبق قرارداد منعقده، نشانۀ شرکت های موسیقی لس آنجلسی و یا شبکه های ماهواره ای را نیز در اثر تصویری خود حک می کنند. نکتۀ دیگر این که شبکه های مذکور معمولا در قبال مبالغ دریافتی آثار را پخش می کنند و هر چقدر مبلغ پرداختی از طرف خوانندگان یا تهیّه کنندگان آثار بیشتر باشد میزان پخش یک قطعه هم افزون تر خواهد بود. در اغلب موارد قرار گرفتن در جمع بهترین های هفته نیز بر مبنای مبالغ پرداختی است. حتّی برخی اوقات تبلیغ برخی از کنسرت ها نیز از این شبکه ها به روی می رود. به طور مثال در نوروز امسال تبلیغ کنسرت های امیر تاجیک و گروه کاکو که در شمال کشور توسط یک تهیّه کننده برگزار شد، از شبکۀ «پی ام سی» پخش گردید.

موضوع دیگر همکاری پررنگ خوانندگان مجاز با وب سایت «رادیو جوان» است. این وب سایت در خارج از کشورقرار دارد و طبق قوانین موجود همکاری خوانندگان مجاز با آن ممنوع است و در این راستا، حدود دو سال قبل بیش از 20 خوانندۀ مجاز که با آن همکاری کرده بودند دچار ممنوعیّت مقطعی کاری شدند ولی در حال حاضر اغلب خوانندگان مجاز با پرداخت مبالغی، پخش قطعات صوتی و تصویری و بعضا آلبوم های رسمی خود را به این وب سایت واگذار می کنند و در خصوص آلبوم ها به صورت دقیق همزمان با پخش اثر در بازار موسیقی ایران این رسانه مجموعه ها را جهت شنیدن در اختیار مخاطبان خود قرار می دهد.

رادیو جوان با ارائۀ آمار جعلی و کاملا دروغین مبنی بر میزان دانلود قطعات موسیقی سعی می کند توجّه مخاطبان موسیقی و خوانندگان را به خود جلب کند. وب سایت مذکور که در داخل کشور فیلتر و رتبۀ بازدید آن در داخل ایران – تا لحظۀ نگارش این مطلب – 1377 می باشد، آمار شگفت انگیز و کاملاً خلاف واقع و دروغین از میزان دانلود برخی قطعات موسیقی را اعلام می کند. به طورمثال، سال گذشته میزان دانلود قطعات یکی از خوانندگان مجاز داخلی را عدد 24 میلیون (!!) اعلام کرد که موجب تمسخر کسانی که جدّی تر موسیقی را در فضای مجازی دنبال می کنند شد امّا ممکن است برخی از مخاطبان چنین آمار مضحک و جعلی را باور کرده و بپذیرند. وضعیّت  تأسف بارتر اینکه خوانندگان هم در صفحات مجازی خود این آمار دروغین را بازنشر و در پی آن اظهار مسرّت می کنند و این موفّقیت خیرکننده را به مخاطبان خود تبریک می گویند؛ تبریکی که بر عملی مضحک و جعلی استوار است.

اسامی خوانندگان نام آشنای مجازی که طی یک سال اخیر - و اغلب این روزها - موزیک ویدئوهایشان از شبکه های ماهواره ای پخش می شود، عبارت است از:

امیر تاجیک، سعید شهروز، علیرضا قربانی، همایون شجریان، سینا سرلک، محسن چاوشی، فریدون آسرایی، رضا صادقی، روزبه نعمت اللهی، احسان خواجه امیری، سیروان خسروی، محسن یگانه، مهدی مقدّم، فرزاد فرزین، مهدی یرّاحی، بنیامین بهادری، سعید مدّرس، مهدی مدّرس، زانیار خسروی، نریمان پور، گروه سِون، بابک جهانبخش، بابک رادمنش، عماد طالب زاده و ...

لازم به ذکر است علاوه بر خوانندگان معروف مجاز، شماری از خوانندگان کمتر شناخته شده مجوز دار نیز این روزها با موزیک ویدئوهایشان در شبکه های ماهواره ای حضوری مستمر دارند.

برخی از موزیک ویدئوهای مدّنظر دارای نشانۀ شرکت های موسیقی مجاز داخلی هستند که مشخص است این کار با هماهنگی کامل با این شرکت ها انجام می شود.

در ضمن خوانندگانی که قبلا به سبب پخش آثارشان از شبکه های ماهواره ای دچار ممنوعیّت مقطعی کاری شده بودند مجدداً به همکاری با شبکه های کذایی مشغول شده اند و برخی از خوانندگان صدا و سیما و تیتراژخوانها نیز جزء این فهرست هستند و حتّی نکتۀ عجیب تر اینکه مرکز موسیقی بسیج صدا و سیما که نوروز امسال دو موزیک ویدئو با مضامین ارزشی با عناوین «حال منو عوض کنید» و«35» را با صدای فریدون آسرایی و رضا صادقی تهیّه کرده بود، این آثار نیز از شبکۀ «پی ام سی» در حال پخش می باشند. البتّه از این دو اثر می توان به عنوان محصولات خنثی و منفعل ارزشی یاد کرد و قطعا این شبکه ها هرگز حاضر به پخش موزیک ویدئوهای انقلابی و صریح خوانندۀ شاخصی نظیر حامد زمانی نیستند.

پخش موزیک ویدئوهای خوانندگان مجاز از شبکه های فارسی زبان ماهواره ای موجب جذب مخاطب بیشتر، دریافت آگهی های تبلیغاتی افزون تر و کسب اعتبار برای این گونه شبکه ها خواهد شد و این در حالی است که اصولا شبکه های مذکور حافظ منافع خوانندگان لس آنجلسی و بعضاً غیرمجاز داخلی هستند و هرگز خوانندگان مجاز و قانونی مورد توجّه و حمایت آنان نخواهد بود. در ضمن همۀ این شبکه ها به لحاظ سیاسی مقابل نظام جمهوری اسلامی قرار دارند و رسانه هایی معاند محسوب می شوند و چنین همکاری هایی به نوعی تأیید سیاست های کاری آنها نیز خواهد بود. هدف مشخص و اساسی شبکه های مذکور تغییر سبک زندگی ایرانیان داخل کشور و همچنین ذائقه و سلیقۀ موسیقایی آنان است.

گفتنی دیگر در خصوص موزیک ویدئوهای خوانندگان مجاز این است که اکثر این آثار از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز پخش دریافت کرده اند و به نظر می رسد در یک هماهنگی و توافق شفاهی و نانوشته، آنها با پیش شرط کسب مجوز می توانند آثارشان را همزمان به وب سایت های ظاهرا مجاز داخلی و وب سایت رادیو جوان و شبکه های ماهواره ای جهت پخش واگذار کنند.

اکنون این انتقاد به وزارت ارشاد وارد است که اگر همکاری خوانندگان مجاز با شبکه های ماهواره ای بلامانع است چرا آن را به صورت رسمی اعلام نمی کنند و اگر این امر تخلّف است چرا با خوانندگان و شرکت های موسیقی متخلّف برخورد قانونی صورت نمی گیرد، و حتّی برخی از آنها در حال برگزاری کنسرت در داخل و خارج از کشور هستند. در ضمن آیا همۀ خوانندگان مجاز می توانند با شبکه های ماهواره ای همکاری کنند یا این امر مانند کنسرت ها فقط مختصّ برخی ها می شود چون شماری از خوانندگان به دلیل پخش آثارشان از شبکه های ماهواره ای توسط دولت فعلی چندین ماه و بعضا چندین سال دچار ممنوعیّت کاری شده اند. باید مشخص گردد دلایل این تبعیض ها و دوگانگی ها چیست که برخی آزادانه هر کاری که مایل باشند انجام می دهند و دیگران بلافاصله با انجام کارهایی مشابه آن ممنوع الکار می شوند.

به نظر می رسد این اتفاقات رخ داده کاملا با هماهنگی وزارت ارشاد باشد چون در غیر این صورت باید خوانندگان و شرکت های موسیقی دچار ممنوعیّت فوری می شدند و اینکه چرا در ماه های پایانی دولت کنونی این امر رخ داده می تواند به این سبب باشد که مسئولان موسیقی کشور قصد دارند با این ترفند مقطعی اهالی موسیقی را به حمایت از رئیس دولت فعلی در انتخابات پیش رو وا دارند و در واقع با یک مانور تبلیغاتی موسیقایی روبرو هستیم. اینکه چطور در سه سال دولت کنونی این کار غیرقانونی بوده ولی در سال پایانی به صورت چراغ خاموش آزاد شده خود تأمل برانگیز است.

همچنین علاوه بر وزارت ارشاد موضع دقیق سازمان صدا و سیما نیز در قبال این موضوع مشخص نیست. چون برخی از خوانندگانی که در حال حاضر موزیک ویدئوهایشان از شبکه های ماهواره ای در حال پخش است در برنامه های صدا و سیما حاضر می شوند، تیتراژها را اجرا می کنند، آثارشان از این رسانه پخش می شود و دفتر موسیقی و سرود این سازمان نیز با آنها همکاری می کند و در مقابل بعضی از خوانندگان هم اعلام می کنند که به دلیل پخش موزیک ویدئوهایشان از شبکه های غیرمجاز صدا و سیما آنها را در فهرست ممنوع الکارها قرار داده است. متأسفانه برخوردهای دوگانه موجب شده است که با نوعی سردرگمی و بی عدالتی مواجه شویم و اصولاً کسی هم پاسخی روشن و دقیق به ابهامات ایجاد شده نمی دهد.

تا کنون هیچ کدام از رسانه های کشور نسبت به اتّفاق رخ داده واکنشی نشان نداده اند و همه چیز به صورت غیرعادی و مبهم در حال انجام است ولی بعید به نظر می رسد این روند به همین صورت ادامه یابد. با توجّه به اینکه در قضیّۀ مربوط به پخش تیزرهای فیلم های سینمایی نیز پس از اینکه وزارت ارشاد به صورت منفعلانه عمل کرد پای دادستانی و قوه قضائیه به این امر باز شد و با اخطارهای جدّی مبنی بر توقیف فیلم ها و بسته شدن دفاتر پخش و احضار تهیّه کنندگان این امر تقریباً خاتمه یافت، احتمالا بازهم این برخورد قانونی با اهالی موسیقی صورت خواهد گرفت و به زودی شماری از چهره های نام آشنای موسیقی وارد فهرست ممنوع الفعالیّت ها خواهند شد.

در پایان پرسش ها و گمانه زنی هایی قابل طرح است؛ آیا روند پخش موزیک ویدئوها متوقّف خواهد شد؟ آیا خوانندگان و شرکت های موسیقی دچار ممنوعیّت می شوند؟ و یا از منظری دیگر همین روند فعلی تداوم می یابد و حتّی در نگاهی خوش بینانه این کار به صورت عادی درآمده و شبکه های ماهواره ای به صورت گسترده مملوّ از موزیک ویدئوهای خوانندگان مجاز می شود؟ شاید بتوان پس از برگزاری انتخابات و برگزیده شدن «رئیس جمهور» و تعیین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت آینده، به شکل دقیق تر و روشن تر گزاره های مدّنظر را مورد بررسی قرار داد. پس باید مقداری صبر کرد و دید این موضوع چه سرانجامی پیدا خواهد کرد.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------